Τα επόμενα δύο δεκαπενθήμερα αναμένεται να επιστρέψει στην Κύπρο το 75% των φοιτητών και των υπόλοιπων Κυπρίων που βρίσκονται στο εξωτερικό που δήλωσαν ότι επιθυμούν να επαναπατριστούν.
Ο υπουργός Μεταφορών Γιάννης Καρούσος, μιλά στον «Φ» για τον προγραμματισμό της κυβέρνησης για τον επαναπατρισμό των Κυπρίων και πώς αυτός προχωρά το επόμενο χρονικό διάστημα και μέχρι τις 30 Ιουνίου, οπόταν και αναμένεται να ολοκληρωθεί. Δίνει απαντήσεις σε σχέση με τις τιμές των εισιτηρίων από Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελλάδα και εξηγεί τη διαδικασία που ακολούθησε το κράτος προκειμένου να διευκολύνει την επιστροφή πολιτών και ταυτόχρονα να διασφαλίσει την εφαρμογή των μέτρων ασφαλείας εντός των αεροπλάνων.
Ο υπουργός απαντά και στην κριτική για την άδεια εισόδου σε φοιτητές την πρώτη μέρα απαγόρευσης πτήσεων, οι οποίοι επέστρεψαν χωρίς τα απαραίτητα ιατρικά πιστοποιητικά. Αποκαλύπτει το πότε και το πώς θα μπορεί να γίνει επανέναρξη των πτήσεων και επαναλειτουργία των αεροδρομίων αλλά και το κόστος που έχει για την οικονομία το κλείσιμο των αερομεταφορών.
– Πού βρίσκεται η διαδικασία επαναπατρισμού και πώς προχωρά η διαδικασία;
– Αυτή τη στιγμή μπήκαμε στο στάδιο που επιτρέπεται να επιστρέψουν στην Κύπρο, όλοι οι Κύπριοι πολίτες που είναι μόνιμα διαμένοντες στην Κυπριακή Δημοκρατία και έχουν δηλώσει την επιθυμία τους για επιστροφή την περίοδο μεταξύ 15-30 Απριλίου, συμπεριλαμβανομένων και των προτεραιοτήτων όπως ευπαθών ομάδων πολιτών, φοιτητών, πρωτοετών φοιτητών και foundations σε εστίες. Ξεκίνησαν από την προηγούμενη Πέμπτη είκοσι πτήσεις επαναπατρισμού από το Ηνωμένο Βασίλειο και Ελλάδα αρχικά, οι οποίες θα επαναπατρίσουν συνολικά μέχρι τέλος του μήνα 2.400 άτομα που δήλωσαν ότι ήθελαν να επιστρέψουν αυτή την περίοδο. Η επιστροφή θα γίνει με πτήσεις από διάφορα αεροδρόμια του Ηνωμένου Βασιλείου.
Ομαδοποιούμε τον κατάλογο των δικαιούχων που μας αποστέλλεται από το Υπουργείο Εξωτερικών, ανά αεροδρόμιο και βλέπουμε πού μπορούμε να προγραμματίσουμε πτήσεις για να είμαστε πιο πρακτικοί και να περιορίσουμε όσον το δυνατό περισσότερο την ταλαιπωρία των συμπατριωτών μας. Ουσιαστικά θα υπάρχουν πτήσεις από τα αεροδρόμια του Λονδίνου, του Μπέρμινχαμ, του Μπρίστολ, του Μάντσεστερ και του Εδιμβούργου. Και όσον αφορά την Ελλάδα, από Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Επίσης, κοιτάζουμε από άλλες χώρες και πόλεις-αναλόγως και των στοιχείων που στέλλονται πάντα από το Υπουργείο Εξωτερικών- που υπάρχουν Κύπριοι πολίτες, πού και εάν θα μπορούσαν να μαζευτούν σε κάποιο ενδιάμεσο σταθμό για να επιστρέψουν και αυτοί πίσω. Ουσιαστικά αυτό το διάστημα μέχρι τις 30 Απριλίου όπως είπαμε, θα επαναπατριστούν γύρω στις 2.500 χιλιάδες Κύπριοι πολίτες.
– Συνολικά μέχρι σήμερα πόσοι έχουν επαναπατριστεί;
– Έχουν επιστρέψει στην Κύπρο μέσω του προγράμματος επαναπατρισμού περίπου μέχρι και χθες Σάββατο 2.900 άτομα και από χθες μέχρι και τις 30 Απριλίου αναμένεται ότι θα επιστρέψουν ακόμα 1.750 άτομα από Ηνωμένο Βασίλειο και Ελλάδα. Επίσης και από άλλες χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία, Νιγηρία και αναλόγως με το πού υπάρχουν Κύπριοι πολίτες, προγραμματίζουμε και κάποιες πτήσεις. Μπορεί επίσης σε κάποιες χώρες να γίνονται και ενδιάμεσες στάσεις, όπως έγινε και τις προηγούμενες μέρες όταν αεροπλάνο πήγε Ρουμανία, Μολδαβία, Ουκρανία για να επαναπατρίσει 98 άτομα που ήταν αποκλεισμένα σε αυτές τις χώρες και δεν είχαν άλλο τρόπο να επιστρέψουν πίσω.
– Ακολούθως πώς προχωρά η διαδικασία;
– Να πούμε ότι ο αριθμός αυτών που μπορούν να επιστρέψουν είναι αναλόγως της διαθεσιμότητας στους χώρους καραντίνας, αλλά περίπου είναι όσα και τα δωμάτια με αυτούς που θέλουν να επιστρέψουν, οπόταν δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Συνεπώς, το επόμενο βήμα επαναπατρισμού αφορά το διάστημα 1-15 Μαΐου. Ουσιαστικά η προτεραιότητα, πέραν των ευπαθών ομάδων, η επιστροφή θα γίνεται με βάση την προτίμηση στον κατάλογο και ανάλογα προχωρούμε. Η συντριπτική πλειοψηφία αφορά αυτά τα δύο δεκαπενθήμερα. Δηλαδή 15-30 Απριλίου και 1- 15 Μαΐου.
– Σύνολο πόσοι θα επιστρέψουν μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας επαναπατρισμού;
– Αυτοί που δήλωσαν ότι θέλουν να επιστρέψουν είναι περίπου 7 χιλιάδες άτομα. Στην πλατφόρμα του Υπουργείου Εξωτερικών είχαν εγγραφεί πέραν των 18 χιλιάδων αλλά δήλωσαν για επιστροφή γύρω στις 7 χιλιάδες. Από τις 7 χιλιάδες, το 75% θα επιστρέψει τα επόμενα δύο δεκαπενθήμερα. Το υπόλοιπο διάστημα μειώνεται σημαντικά ο αριθμός αυτών που δήλωσαν να επιστρέψουν και αυτό αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι 30 Ιουνίου. Φυσικά στον κατάλογο αυτό μπαίνουν καθημερινά και νέες αιτήσεις. Στόχος μας είναι πάντα να εξυπηρετούμε τον κόσμο. Βλέπουμε πού υπάρχουν πτήσεις ή πού μπορούν να γίνουν για να επαναπατρίσουμε τον κόσμο μας.
– Έχουν ακουστεί διάφορες αντιδράσεις για το κόστος των εισιτηρίων. Μήπως θα έπρεπε το κράτος να συνδράμει οικονομικά ή να παρέμβει για πιο φθηνά εισιτήρια;
– Αρκετοί μάλλον δεν έχουν καταλάβει τη διαδικασία. Κατ’ αρχάς βρισκόμαστε σε μία περίοδο που δεν υπάρχουν επιβατικές πτήσεις. Δηλαδή δεν υπάρχει ούτε ανταγωνισμός, οι αερογραμμές είναι καθηλωμένες και δεν βρίσκει κάποιος πτήση επιβατική για να πάει οπουδήποτε. Οι επαναπατρισμοί έχουν χωριστεί σε δύο κατηγορίες. Αυτοί που ήταν εγκλωβισμένοι στο εξωτερικό για επαγγελματικούς ή ιατρικούς λόγους ή που είχαν πάει για ολιγοήμερες διακοπές και δεν είχαν πού να μείνουν και η επιστροφή τους ήταν άμεση ανάγκη. Η δεύτερη κατηγορία ήταν οι φοιτητές και οι εργαζόμενοι στο εξωτερικό. Ξεκίνησε ο επαναπατρισμός και επέστρεψαν πίσω οι πολίτες με διάφορες πτήσεις που οργανώναμε εμείς ως κυβέρνηση.
Όταν φτάσαμε στο θέμα των φοιτητών, η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ήταν ότι το κόστος επαναπατρισμού θα καλύπτεται από τον δικαιούχο. Το σκεπτικό ήταν πάρα πολύ απλό. Οι φοιτητές είχαν πάρει ένα επίδομα 750 ευρώ. Στην αίτηση για την καταβολή της χορηγίας, δεσμεύονταν ότι εάν επέστρεφαν Κύπρο μετά από κάποια ημερομηνία θα το επέστρεφαν πίσω στο κράτος. Εμείς αποφασίσαμε ότι ανεξαρτήτως ημερομηνίας επιστροφής, θα τους μείνει το επίδομα και θα επωμιστούν το κόστος του εισιτηρίου. Όσοι έλαβαν το επίδομα πλήρωναν το κόστος του εισιτηρίου τους. Αυτό ήταν το σκεπτικό της απόφασης σε σχέση με τους φοιτητές.
Όσον αφορά τις τιμές, για να γυρίσουν πίσω, όχι μόνο οι φοιτητές αλλά και οι υπόλοιποι, έπρεπε να μπουν πτήσεις. Καμία εταιρεία δεν βάζει πτήσεις εάν δεν ξέρει ότι έχει έναν αριθμό εισιτηρίων για να καλύψει το κόστος της. Αυτό το οποίο κάναμε ήταν να πάμε σε διάφορες αεροπορικές εταιρείες και να ζητήσουμε τιμές, ούτως ώστε να πάρουμε τη χαμηλότερη τιμή και να διαιρεθεί με τον αριθμό των θέσεων αυτών που θα επέστρεφαν με την πτήση για να βγει το κόστος του εισιτηρίου. Λήφθηκαν επίσης και διάφοροι άλλοι παράγοντες υπόψη. Το πρώτο είναι ότι μόνο τα 2/3 του αεροπλάνου πρέπει να γεμίζουν ως μέτρο ασφάλειας, κατόπιν συμβουλής των ειδικών.
Αυτό σημαίνει ότι το κόστος αυξάνεται αντίστοιχα κατά το 1/3 των θέσεων που μένουν κενές. Το δεύτερο είναι ότι το αεροπλάνο στο ένα σκέλος της διαδρομής ταξιδεύει άδειο. Πράγμα που δεν γίνεται στις συνηθισμένες επιβατικές πτήσεις. Το εύρος των τιμών που πήραμε από το Ην. Βασίλειο, κυμαινόταν από €320 μέχρι €435. Από την Ελλάδα ήταν 150 ευρώ. Συν οι φόροι αεροδρομίου. Εάν μπορούσαν να πωληθούν όλες οι θέσεις του αεροπλάνου, τότε το κόστος του εισιτηρίου θα ήταν 213 ευρώ. Μάλιστα η Κυπριακή Δημοκρατία εγγυήθηκε το 90% των θέσεων για να μπορεί μία εταιρεία να βάλει πτήση.
Πρέπει να πω και το εξής, επειδή έχω λάβει ερώτημα από φοιτητή για εισιτήριο από γνωστή εταιρεία σε πολύ πιο φθηνή τιμή. Η ίδια εταιρεία που πωλεί 50 λίρες εισιτήριο για τις 15 του Μάη, που κανένας δεν ξέρει εάν θα ανοίξουν οι πτήσεις ώς τότε, η τιμή που ζητούσε για πτήση επιστροφής ήταν 435 ευρώ το άτομο. Επίσης, πολλοί αγοράζουν εισιτήρια από κάποιες εταιρείες που έχουν ξεκινήσει την πώληση εισιτηρίων τους. Εμείς όμως δεν μπορούμε να εγγυηθούμε ότι θα ανοίξουν οι πτήσεις μέχρι τότε. Τα μέτρα που έχουν ληφθεί είναι μέχρι τις 30 Απριλίου. Μαζί με την ομάδα των επιδημιολόγων θα ληφθούν αποφάσεις ανάλογα. Προς το παρόν οι πτήσεις είναι κλειστές. Εμείς ως κυβέρνηση κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να εξασφαλίσουμε την επιστροφή των πολιτών μας, εξασφαλίσαμε συνδεσιμότητα και πήραμε τιμές για το χαμηλότερο κόστος.
«Δεχόμαστε συνεχώς πιέσεις από γονείς»
– Έχετε δεχθεί ή δέχεστε πιέσεις από γονείς ή από πολιτικούς σε σχέση με τη διαδικασία επαναπατρισμού; Σας ζητήθηκε ρουσφέτι;
– Δεχόμαστε συνεχώς πολλές πιέσεις από γονείς και όχι από πολιτικούς. Οι γονείς ζητούν ενημέρωση και είναι λογικό. Παίρνω δεκάδες μηνύματα από γονείς οι οποίοι αγχώνονται για τα παιδιά τους και οι οποίοι ζητούν ενημέρωση, αν θα γίνουν πτήσεις και πότε ή εάν θα υπάρχει στο προγραμματισμό μας η χώρα που βρίσκονται τα παιδιά τους. Φαντάζομαι ότι το Υπουργείο Εξωτερικών έχει να διαχειριστεί πολύ περισσότερα αντίστοιχα μηνύματα. Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι οι λίστες των δικαιούχων και όσων επιβαίνουν δίνονται από το Υπουργείο Εξωτερικών και προωθούνται προς τις αεροπορικές εταιρείες. Άρα δεν μπορεί κανένας να παρέμβει και να αλλάξει τον κατάλογο. Έρχεται ο κατάλογος με βάση τις δηλώσεις στην πλατφόρμα και προωθείται στις αεροπορικές εταιρείες για την επιβίβαση.
«Οι αερομεταφορές έχουν μειωθεί κατά 98%»
– Το γεγονός ότι οι αριθμοί δείχνουν ότι η κατάσταση είναι υπό έλεγχο, δημιουργεί οποιαδήποτε σκέψη άρσης των περιοριστικών μέτρων;
– Υπάρχει η Διυπουργική Επιτροπή στην οποία μετέχω και εγώ ως υπουργός Μεταφορών και η οποία στις 29 Απριλίου θα καταθέσει τον στρατηγικό σχεδιασμό για την άρση των μέτρων και με τον τρόπο που θα γίνει αυτό και πάντα με βάση τις απόψεις των ειδικών. Αυτή τη στιγμή, στο Υπουργείο Μεταφορών προσπαθούμε να επεξεργαστούμε διάφορους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να επαναλειτουργήσουν τα αεροδρόμια και τους τρόπους που μπορεί να γίνει η σταδιακή άρση των μέτρων. Την ερχόμενη βδομάδα θα υπάρχει άτυπο συμβούλιων των υπουργών Μεταφορών της ΕΕ, μέσω τηλεδιάσκεψης και ένα από τα θέματα που θα θέσουμε ως Κύπρος είναι ότι πρέπει να εφαρμοστεί μια ενιαία πολιτική στην ΕΕ για το πώς θα γίνονται τα ταξίδια. Γίνεται μία επεξεργασία για να βρούμε τρόπο να ανοίξουμε με επιτυχία το σύστημα. Θα πρέπει να ανοίξουμε με τον σωστό τρόπο. Και θα πιέσουμε με ένα σωστό τρόπο ανοίγματος σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Δεν μπορεί μία χώρα να έχει ένα μηχανισμό μέτρων και μια άλλη χώρα να έχει άλλο.
– Έχετε κάνει οποιαδήποτε εκτίμηση για το πόσο ήταν το κόστος στις αερομεταφορές;
– Οι αερομεταφορές έχουν μειωθεί κατά 98%. Το κόστος είναι τεράστιο όχι μόνο για την Κύπρο, αλλά γενικά για τις οικονομίες των χωρών. Η οικονομία της Κύπρου υπολογίζεται ότι θα συρρικνωθεί κατά 10%. Οι αερομεταφορές είναι από τους τομείς που έχουν επηρεαστεί στον πιο ακραίο βαθμό. Καθηλώθηκαν εταιρείες, δημιουργήθηκαν διάφορα θέματα που αφορούν αποζημιώσεις επιβατών και το θέμα αυτό θα το δούμε σε επίπεδο ΕΕ. Επίσης, μειώθηκαν τα έσοδά μας κατακόρυφα, αν λάβουμε υπόψη ότι από τα αεροδρόμια κάθε χρόνο εισπράτταμε γύρω στα 40-50 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο, ενώ φέτος για τον Μάρτιο και Απρίλιο δεν υπήρξαν καθόλου έσοδα. Επίσης, από τη χρήση του εναέριου μας χώρου εισπράτταμε περίπου 60 εκατ. ευρώ, ενώ φέτος υπολογίζουμε να εισπράξουμε 15-30 εκατ. στην καλύτερη περίπτωση. Υπάρχουν επίσης θέματα ρευστότητας. Επηρεάστηκε αρκετά ο τομέας των αερομεταφορών και είναι στον αναπνευστήρα. Πρέπει να δούμε πώς θα στηρίξουμε τις αερομεταφορές, διότι είναι ένας πυλώνας πάνω στον οποίο θα στηρίξουμε την επανεκκίνηση της οικονομίας. Η συνδεσιμότητα για ένα νησί όπως είναι η Κύπρος είναι θεμελιώδες ζήτημα σε αυτή την προσπάθεια.
– Υπάρχει ανησυχία για κλείσιμο εταιρειών;
– Κάποιες εταιρείες δήλωσαν ότι θα κλείσουν, κάποιες ότι αντέχουν ακόμα. Θεωρώ ότι δεν θα φτάσουμε στο ακραίο σενάριο που θα καταρρέει η μία εταιρεία μετά την άλλη. Θα υπάρξει στήριξη των εταιρειών και των αεροδρομίων, διότι είναι βασικό στοιχείο για την οικονομία σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
«Κληθήκαμε να λάβουμε δύσκολες αποφάσεις»
– Έχετε επικριθεί για την επίσκεψή σας στο αεροδρόμιο την πρώτη μέρα εφαρμογής των μέτρων απαγόρευσης πτήσεων και την απόφασή σας να δώσετε άδεια αποβίβασης κατ’ εξαίρεση σε εκείνους τους επιβάτες.
– Κατ’ αρχάς δεν είμαστε εμείς που παραβήκαμε οποιοδήποτε μέτρο είναι η αεροπορική εταιρεία που επιβίβασε στο αεροπλάνο άτομα, χωρίς να ελέγξει εάν είχαν τα απαραίτητα έγγραφα. Επομένως εμείς είχαμε να διαχειριστούμε μία πολύ δύσκολη κατάσταση, με Κύπριους πολίτες, οι οποίες είχαν προσγειωθεί στην Κύπρο, με ευθύνη της εταιρείας κυρίως και φτάσαμε σε ένα σημείο να υπάρχουν διαμάχες στο αεροπλάνο, να ζητούν οι πιλότοι άμεση βοήθεια ασθενοφόρων για τραυματίες στο αεροπλάνο και να δηλώνουν οι πιλότοι ότι τελειώνει η ώρα τους και δεν θα μπορούσαν να πετάξουν. Επομένως, με αυτά τα δεδομένα, το αεροπλάνο, ό,τι και να γινόταν θα έμενε στην Κύπρο και δεν θα έφευγε. Λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα που υπήρχαν ενώπιον μας, συζητήσαμε το θέμα και πήραμε την απόφαση ότι θα τους επιτραπεί να αποβιβαστούν και να οδηγηθούν σε χώρους καραντίνας. Πρέπει να δούμε τις συνθήκες οι οποίες επικρατούσαν εκείνη τη στιγμή. Άλλες αεροπορικές εταιρείες δεν έβαζαν άτομα μέσα χωρίς τα συγκεκριμένα έγγραφα. Η συγκεκριμένη εταιρεία τους έβαλε. Όταν μάθαμε για τους επιβάτες, επικοινωνήσαμε με την εταιρεία και ρωτήσαμε εάν έχουν τα πιστοποιητικά και μας είπαν ότι τα έχουν. Ρωτήσαμε ξανά όταν εισήλθαν στον εναέριο χώρο της Κύπρου και μας διαβεβαίωσαν και πάλι ότι τα έχουν και ακολούθως είδαμε ότι δεν τα είχαν…
– Πόσο δύσκολη ήταν αυτή η περίοδος στο υπουργείο;
– Ζούμε πρωτόγνωρες συνθήκες. Κληθήκαμε να λάβουμε δύσκολες αποφάσεις και σίγουρα ήταν και είναι μια πολύ δύσκολη περίοδος. Ως υπουργείο έχουμε συστήσει μία ομάδα Διαχείρισης Κρίσεων, η οποία στελεχώνεται από αρμόδιους απ’ όλα τα τμήματα του υπουργείου, την Hermes, την Αστυνομία, το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας και το ΚΣΕΔ και έχει ως βάση της το κέντρο «Ζήνων» του ΚΣΕΔ στη Λάρνακα. Ξεκινήσαμε σε πάρα πολύ δύσκολες συνθήκες και διαχειριστήκαμε όσο καλύτερα μπορούσαμε την κατάσταση. Θέλω με την ευκαιρία αυτή να ευχαριστήσω και τον γενικό διευθυντή και όλους τους υπαλλήλους και εθελοντές αλλα και την Hermes που δουλεύουν αυτή την περίοδο για τα θέματα που έχουν σχέση με το υπουργείο. Διότι δεν είναι μόνο οι αερομεταφορές, έχουμε διάφορα μέτωπα ανοικτά. Γενικά έγινε μία πολύ καλή διαχείριση απ’ όλα τα τμήματα του υπουργείου κατά τη διάρκεια της κρίσης τόσο στους επαναπατρισμούς αλλά και σε άλλα θέματα των αρμοδιοτήτων τους. Σ’ αυτές τις κρίσιμες στιγμές ο πολίτης περιμένει ακόμα περισσότερο να είμαστε δίπλα του και κάνουμε τα πάντα γι’ αυτό.
Συνέντευξη στον Φρίξο Δαλίτη για την εφημερίδα Φιλελεύθερος